Экологиялық тізбектер және олардың математикалық-компьютерлік моделдері

Мұкұшев, Б.А.; Мукушев, С.Б.; Мырзагалиева, А.Б.; Прмантаева, Б.А.; Омарова, Н.М.

dc.contributor.author	Мұкұшев, Б.А.
dc.contributor.author	Мукушев, С.Б.
dc.contributor.author	Мырзагалиева, А.Б.
dc.contributor.author	Прмантаева, Б.А.
dc.contributor.author	Омарова, Н.М.
dc.date.accessioned	2023-08-14T04:25:23Z
dc.date.available	2023-08-14T04:25:23Z
dc.date.issued	2023
dc.identifier.issn	2616-7034
dc.identifier.uri	http://rep.enu.kz/handle/enu/4710
dc.description.abstract	Мақалада микроағзалар деңгейіндегі экологиялық тізбектердің құрылымын және эволюциясын математикалық және компьютерлік модельдермен зерттеу мәселесі қарастырылған. Биологиялық кинетика заңдары негізінде экологиялық тізбектерді сипаттайтын бірнеше математикалық модельдер құрылып, осы модельдер көмегімен компьютерлік эксперименттер жасалған. Бактериялардың, субстраттардың және қарапайымдардың концентрацияларының уақытқа тәуелділігін сипаттайтын математикалық модельдер жасалды. Mathcad пакеті көмегімен математикалық модельдердің графиктік шешімдері алынды және талданды. Қоректік субстраттың жүйеге ену жылдамдығы өзгерген жағдайдағы экологиялық тізбектің күйлерінің графиктері құрылды және осы күйлер зерделенді. Mathcad ортасында алты түрлі бактериялардың өзара бәсекелестігін сипаттайтын математикалық модельдер жасалды. Бактерияның әр түрінің концентрациясын сипаттайтын параметрлер белгіленді. Ол параметрге мыналар жатады: бактериялардың қанығу тұрақтысы, қарапайымдардың қанығу тұрақтысы, бактериялардың меншікті өсу жылдамдығының максимал шамасы, қарапайымдардың меншікті өсу жылдамдығының максимал шамасы, қарапайымдардың өсуінің экономикалық коэффициенті. Бактерияның концентрациясының динамикасын сипаттайтын математикалық модельдердің графиктік шешімі талданды және қорытынды жасалды. Бактериялар түрлері арасындағы бәсекелестіктің динамикасын көрсететін компьютерлік эксперименттер жасалды. Он түрлі бактериялар колониясының өзара бәсекелестігін сипаттайтын сандық және графиктік нәтижелер алынды. Компьютерлік программа Microsoft Visual Basic 6.0. ортасында жасалған.	ru
dc.language.iso	other	ru
dc.publisher	ЕНУ им. Л.Н. Гумилева	ru
dc.subject	экологиялық тізбектер	ru
dc.subject	математикалық және компьютерлік модельдер	ru
dc.subject	Mathcad пакеті	ru
dc.subject	бактериялардың	ru
dc.subject	субстраттардың және қарапайымдардың концентрациялары	ru
dc.subject	«продуцент - консумент» жүйесі	ru
dc.title	Экологиялық тізбектер және олардың математикалық-компьютерлік моделдері	ru
dc.type	Article	ru