Abstract:
Орта ғасырда Еуразия кеңістігінде Дешті Қыпшақ мемлекетін құрып, әлемдік
өркениет пен мәдениетке өз үлесін қосқан қыпшақтардың артында қалған мол мұра әр
кезеңде түрлі әліпбилермен жазылғаны мәлім. Армян графикасымен қыпшақ тілінде
жазылған мұралар дін, әдебиет, тарих, құқық, философия, жаратылыстану ғылымдарына
негізделіп, өмірдің саяси-экономикалық, тарихи-мәдени салаларын қамтыды. XX ғасырдан
ғалымдардың тыңғылықты зерттеу нысанына айналған армян-қыпшақ мұралары
шетелдік басылымдарда жарияланып, транскрипцияланып, сөздіктермен, аудармалармен
толықтырылып, сыры күн санап ашыла түсті. Ғалымдар тарапынан сан түрлі ғылыми
пайымдаулар мен көзқарастар толастамай, «армян-қыпшақ» термині ғылымға енгізіліп,
орта ғасырдағы қыпшақтар мен армяндардың өмірі мен тіршілігі, мәдени байланыстары
соны зерттеулерге арқау болды. Бүгінде осынау ауқымды жанрлық сипатта жазылған
армян-қыпшақ мұраларының тарихи, мәдени, тілдік ерекшеліктерін тереңірек зерттеу
қажеттілігі сезіледі. Мақалада армян-қыпшақ жазба ескерткіштерінің тақырыптықжанрлық сипатта зерттелуі шетелдік және отандық ғалымдардың еңбектері негізінде зерделенеді.
